با توجه به بررسی‌ها درباره‌ی ارکان اصلی سازمان، منابع مادی به عنوان یک رکن اساسی در خدمت نیروهای انسانی و در پیشبرد اهداف سازمان مؤثر است. نیروی انسانی زمانی قادر به انجام امور محوله است که از حداقل امکانات و تجهیزات برخوردار باشد (عباسی مهابادی، 1387).

در یک باشگاه ورزشی برای دست‌یابی به اهداف مورد نظر علاوه بر مربی متخصص و باتجربه و شاگردان مستعد و پرکار، به امکانات مناسب در رشته‌ی مورد نظر نیاز است.

طبیعی است هر اندازه امکانات مناسب‌تر باشد، نیروی انسانی سازمان از این امکانات بهره‌ی بیشتری خواهد برد و به همین ترتیب اگر از امکانات مادی بر اساس برنامه‌ی تنظیمی و به طور صحیح استفاده شود، بهره‌وری مطلوب اتفاق می‌افتد و این نکته قابل توجه است که کارایی هر سازمان زمانی نزول پیدا می‌کند که امکانات مادی و منابع انسانی در مسیر مناسب هدایت نشوند (عروف زاد، 1383).

یکی از مهم‌ترین قدم‌های اولیه در ساخت اماکن ورزشی، انتخاب محل مناسب است ظاهراً به نظر می‌رسد که این اماکن در هر منطقه‌ای ساخته شوند، قابلیت استفاده‌ی فراوان خواهند داشت آحاد افراد جامعه در جست‌و‌جوی فضای ورزشی استاندارد و عالی هستند و این در حالی است که بخشی از وظایف مدیران و مسئولان تربیت بدنی جامعه تمهید و پیش‌بینی امکانات، وسایل و تجهیزات ورزشی مورد نیاز حال و آینده است.

با توجه به نقش تربیت‌بدنی در جامعه، فضاهای ورزشی در شهرهای مختلف می‌تواند زمینه‌ساز رشد اجتماعی و دست‌یابی به سایر اهداف تربیت بدنی باشد (عرب امینی، 1381).

طبق گزارش‌ها، بررسی‌ها و تحقیقات در زمینه‌های مختلف تربیت‌بدنی و ورزش، اکثر محققان به نبود یا کمبود امکانات ورزشی و یا مشکل غیراستاندارد بودن وسایل ورزشی اشاره دارند (عباسی مهابادی، 1387).

لذا مدیریت اماکن و تأسیسات ورزشی می‌تواند با کاربرد دانش مدیریت در این بخش، زمینه‌ی تأسیس و احداث فضاهای ورزشی استاندارد، حفظ و نگهداری، بهره‌وری مؤثر و استفاده‌ی بهینه مؤثر واقع شود. چرا که ابزار و وسایل ورزشی به همراه فضا و موقعیت آموزش مناسب، مؤثرترین مؤلفه برای نیل به اهداف تربیت بدنی است (عرب امینی، 1381). 

امکانات و زیرساخت‌های ورزشی

امکانات و زیرساخت‌های ورزشی به فضاها و همه‌ی عوامل تأسیساتی، خدماتی رفاهی، و بهداشتی گفته می‌شود که اجرای فعالیت‌های ورزشی را در سطح آموزش، تمرین و رقابت تسهیل می‌کنند. امکانات و زیرساخت‌های ورزشی به دو دسته‌ی فضاهای ورزشی و تأسیسات پشتیبانی تقسیم می‌شود (ابراهیمی، 1387).

 

تقسیم‌بندی کلی اماکن ورزشی

اماکن ورزشی بستر اجرای فعالیت‌های ورزشی هستند و کیفیت آنها بر اجرای تمرینات و برگزاری مسابقات ورزشی تأثیر مستقیم دارد. اگر از زوایه‌ی بالا به سطح زمین نگریسته شود، سه دسته‌ی کلی از اماکن ورزشی روی زمین به چشم می‌خورد که هر دسته ویژگی‌هایی دارد که آن را از دیگران جدا می‌کند (عطشان، 1376). این سه دسته عبارت‌اند از:

الف- اماکن ورزشی طبیعی مثل کوه‌ها، سرزمین‌های برف‌گیر، دریاچه‌ها و دریاها
ب - اماکن ورزشی روباز احداثی مانند زمین فوتبال، پیست دوومیدانی و استخرهای روباز.
پ - اماکن ورزشی سرپوشیده، مثل سالن‌های ورزشی، استخرهای سرپوشیده، زورخانه‌ها
 

انواع فضاهای ورزشی از نظر بهره‌برداری

* فضاهای ورزشی از لحاظ سرویس‌دهی و بهره‌بردرای به پنج دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند که هر کدام اهداف، ویژگی‌ها و مشخصات خاصی دارند:

* مراکز ملی: مجموعه‌های ورزشی هستند که برای اهداف تربیتی، اردوهای ورزشی، برگزاری مسابقات ملی و بین‌المللی استفاده می‌شوند. مانند مجموعه‌ی ورزشی آزادی.

* مراکز استانی: این مراکز قابلیت سرویس‌دهی به یک استان را داشته و غالباً چند منظوره ساخته می‌شوند. در این گونه مراکز ممکن است مسابقات منطقه‌ای و بین استانی نیز برگزار شود.

* مراکز منطقه‌ای: برای یک منطقه خاص ساخته می‌شود و تحت نظارت متصدیان آن منطقه اداره می‌شوند، مانند سالن ورزشی آزادگان در منطقه‌ی دو آموزش و پرورش تهران.

* مراکز تفریحی و ملی: دسترسی به این فضا آسان است و انعطاف‌پذیری و آمادگی لازم برای استفاده‌های غیرورزشی را نیز دارند و غالباً چند منظوره است. مثل پارک جنگلی.

* مراکز آموزشی: در مؤسسه‌های آموزشی مثل دانشگاه‌ها و مدارس ساخته می‌شوند و استانداردهای تمرینات ورزشی را نیز دارند، چند منظوره‌اند و فعالیت‌های آموزشی اغلب در آن انجام می‌شوند، مانند سالن اجتماعات در دانشگاه (مظفری، 1388).


 

محل و فضای احداث اماکن ورزشی

یکی از مهم‌ترین قدم‌های اولیه در ساخت اماکن ورزشی، انتخاب محل مناسب است ظاهراً به نظر می‌رسد که این اماکن در هر منطقه‌ای ساخته شوند، قابلیت استفاده‌ی فراوان خواهند داشت؛ ولی با توجه به محدودیت زمین‌های مناسب شهری، محدودیت اعتبارات مالی و همچنین استفاده‌ی مؤثر از این گونه فضاها بسیاری را بر آن داشته است تا در انتخاب محل و فضای مناسب دقت زیادی داشته باشند؛ به گونه‌ای که بتوان از یک فضای محدود با بودجه‌ی مشخص استفاده‌ی بهینه برد.

بهداشت اماکن ورزشی

بدیهی است اماکن ورزشی باید از لحاظ ایمنی و بهداشتی جای مطمئنی باشد ، زیرا روزانه تعداد زیادی ورزشکار و ورزش دوست از این اماکن استفاده می‌کنند. به طور کلی بهداشت اماکن ورزشی به مجموعه شرایطی کمی و کیفی اطلاق می گردد  که در آن شرایط نیازمندی اساسی جسمی و روحی استفاده کنندگان تامین شود و از بروز و انتقال بیماری ها و سوانح مختلف جلوگیری شود.

• نحوه انتخاب اماکن  ورزشی بر اساس وضعیت و موقعیت جغرافیایی.

• مشخصات کالبدی فضاهای ورزشی (پوشش کف ،دیوارها ،سقف)

• مشخصات و شرایط محیطی اماکن ورزشی.(نور عایق کاری وتهویه)

• چگونگی وضعیت امکانات و فضاهای جانبی اماکن ورزشی .(رختکن ،سرویسهای بهداشتی)

• نحوه ایمن سازی فضا ها و وسایل بازی

برای مثال نزدیکی به فضای آموزش و پرورش و فضای سبز و دسترسی‌های مناسب شهری به مراکز درمان از همجواری‌های مطلوب است. محل‌های ناصاف، وجود تخته‌سنگ‌های حجیم، نزدیک بودن به فاضلاب‌های درون شهری، نزدیک بودن به کارخانه‌های پر سر و صدا و دودزا و مراکز غیربهداشتی نظیر کارگاه‌های غیر استاندارد و یا آزمایشگاه‌های اتمی و شیمیایی، همچنین نزدیکی بیابان‌ها، خط آهن، بزرگراه‌ها، پایانه‌ها و سرانجام تردد اتومبیل و ... می‌تواند باعث هدر رفتن نیروهای انسانی متخصص، بودجه و به خطر افتادن سلامتی استفاده کننده‌ها و همچنین اتلاف وقت شود (حسن‌زاده جعفری، 1378).


منبع :
یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول